Tết Nguyên Đán là gì? nguồn gốc và ý nghĩa của ngày Tết Nguyên Đán

Mỗi năm, vào dịp cuối năm, mọi người từ khắp nơi sẽ trở về quê hương để sum họp với gia đình trong dịp lễ Tết. Đây là lễ hội lớn nhất trong năm của Việt Nam cũng như các quốc gia khác ở Đông Á như Trung Quốc, Nhật Bản, và nhiều nơi khác. Vậy ý nghĩa của Tết Nguyên đán là gì? Hãy cùng Quatetcongty.com khám phá thêm nhiều thông tin hữu ích qua bài viết này nhé!

Tết Nguyên đán là gì?

Tết Nguyên đán là lễ hội quan trọng nhất trong năm của người Việt Nam, diễn ra vào đầu năm Âm lịch. Tết Nguyên đán còn được gọi bằng nhiều tên khác nhau như Tết Cả, Tết Âm lịch, Tết ta, hay Tết cổ truyền.

Theo phiên âm Hán – Việt, từ “Tết” có nghĩa là “tiết”, “nguyên” có nghĩa là “sự khởi đầu”, và “đán” có nghĩa là “buổi sáng sớm”. Vì vậy, cách đọc chính xác theo âm Hán – Việt là Tết Nguyên đán.

Theo thông tin chính thức từ Wikipedia:

Tết Nguyên Đán (còn gọi là Tết Cả,^[1] Tết Ta, Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền, Tết Á Đông hay đơn giản là Tết) là dịp lễ đầu năm mới theo âm lịch của Việt Nam và các nước thuộc vùng văn hóa Á Đông như Trung Quốc, Đài Loan (gọi là Xuân Tiết), Hàn Quốc, Triều Tiên (gọi là Seollal) và Nhật Bản (gọi là Shōgatsu), Mông Cổ (gọi là Tsagaan Sar) và cộng đồng người những người theo văn hóa Á Đông ở hải ngoại cũng ăn Tết này.

Vì Tết tính theo Âm lịch nên Tết Nguyên Đán của Việt Nam muộn hơn Tết Dương lịch (hay Tết Tây). Do quy luật 3 năm nhuận một tháng của âm lịch nên ngày đầu năm của dịp Tết Nguyên đán không bao giờ trước ngày 21 tháng 1 Dương lịch và sau ngày 20 tháng 2 Dương lịch mà rơi vào giữa những ngày này. Toàn bộ dịp Tết Nguyên đán hàng năm thường kéo dài trong khoảng 7 đến 8 ngày cuối năm cũ và 7 ngày đầu năm mới (23 tháng Chạp đến hết ngày 7 tháng Giêng).^[2] Tại Việt Nam trước ngày Tết còn có phong tục như “cúng Táo Quân” (23 tháng Chạp Âm lịch) và “cúng Tất Niên” (29 hoặc 30 tháng Chạp Âm lịch).

Thời gian của Tết Nguyên đán được tính như thế nào?

Tết Nguyên đán, lễ hội quan trọng nhất trong văn hóa Việt Nam, được xác định bắt đầu vào ngày đầu tiên của năm âm lịch. Thời điểm này thường muộn hơn Tết Dương lịch từ 1 đến 2 tháng, điều này xuất phát từ quy luật 3 năm có 1 tháng nhuận trong lịch âm. Do đó, Tết Nguyên đán thường diễn ra trong khoảng thời gian từ ngày 21 tháng 01 đến ngày 10 tháng 02.

Lễ hội này diễn ra vào thời điểm nông dân có thời gian nhàn rỗi, khi họ nghỉ ngơi để chuẩn bị cho vụ mùa mới. Theo truyền thống, phần lớn người dân Việt Nam đều làm nông nghiệp, vì vậy những lúc có thời gian rảnh rỗi thường mang lại tâm lý phấn khởi, giúp họ bù đắp cho những ngày làm việc vất vả trước đó. Tết Nguyên đán không chỉ là dịp để sum họp gia đình mà còn là thời điểm để mọi người nhìn lại năm cũ và hướng tới những khởi đầu mới.

Tết Nguyên đán là dịp để tỏ lòng thành kính với ông bà tổ tiên

Tết Nguyên đán được coi là dịp lễ quan trọng nhất trong năm, khi con cháu trong gia đình tập trung lại để chuẩn bị và dâng lên bàn thờ ông bà tổ tiên những mâm cơm và mâm ngũ quả trang trọng nhất.

Tết cũng là dịp con cháu đi tảo mộ, thắp nén nhang tưởng nhớ tổ tiên, như cây có gốc như sông có nguồn.

Theo quan niệm truyền thống, trong dịp lễ này, ông bà tổ tiên sẽ trở về nhà để ăn Tết cùng con cháu, đồng thời phù hộ cho gia đình được mạnh khỏe và hòa thuận hơn. Hành động này không chỉ thể hiện lòng biết ơn mà còn là cách để duy trì và phát huy giá trị văn hóa tâm linh của người Việt.

Tết Nguyên đán là thời gian để gia đình quây quần bên nhau

Tết Nguyên đán là thời điểm đặc biệt, mang ý nghĩa đoàn tụ gia đình. Không phải gia đình nào cũng có điều kiện ở gần nhau, vì vậy, Tết Nguyên đán trở thành dịp mà mọi người trong gia đình mong chờ nhất để được sum họp bên những người thân yêu. Hình ảnh quây quần bên nồi bánh chưng trong đêm giao thừa là điều mà ai cũng ao ước.

Bên cạnh đó, Tết Nguyên đán cũng là thời gian để con cháu bày tỏ lòng biết ơn đối với ông bà, cha mẹ, những người đã sinh thành và nuôi dưỡng họ. Sự tri ân này được thể hiện qua tình cảm chân thành và những món quà ý nghĩa trong dịp Tết, góp phần làm sâu sắc thêm mối quan hệ gia đình và giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống.

Tết Nguyên đán là thời điểm giao thoa giữa trời và đất

Tết Nguyên đán được coi là thời điểm thể hiện sự giao thoa giữa trời đất, thần linh và con người. Trong ngữ cảnh này, “Tết” không chỉ đơn thuần là lễ hội mà còn mang ý nghĩa về tiết trời, phản ánh sự vận hành của bốn mùa trong năm: Xuân, Hạ, Thu, Đông. Đây là một chu trình khép kín, đánh dấu sự kết thúc của một năm và khởi đầu cho một năm mới.

Ý nghĩa của Tết Nguyên đán còn đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nền kinh tế nông nghiệp truyền thống, nơi mà sự thay đổi của thời tiết và mùa vụ có ảnh hưởng lớn đến đời sống và sản xuất của người dân. Do đó, Tết Nguyên đán không chỉ là dịp lễ hội mà còn là thời điểm để con người tôn vinh sự giao hòa giữa thiên nhiên và cuộc sống, đồng thời cầu mong cho một năm mới thuận lợi và bội thu.

Những phong tục tập quán của người Việt trong Tết Nguyên đán

Cúng ông Công, ông Táo
Trước Tết Nguyên đán, vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, các gia đình Việt Nam thực hiện nghi lễ cúng ông Công, ông Táo. Vào ngày này, mọi người sẽ dọn dẹp sạch sẽ căn bếp và chuẩn bị một mâm cỗ gồm trái cây, đồ mặn, cùng với việc phóng sinh một con cá chép. Nghi lễ này nhằm tiễn ông Công, ông Táo lên thiên đình để báo cáo những sự kiện trong gia đình trong suốt một năm qua.

Gói bánh chưng, bánh tét
Trong không khí Tết đến Xuân về, các chợ truyền thống tràn ngập lá dong, lá chuối và ống nứa phục vụ cho việc gói bánh. Bánh chưng và bánh tét là hai loại bánh truyền thống không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết, được dâng lên bàn thờ tổ tiên hoặc làm quà tặng cho bạn bè và người thân. Nhiều gia đình vẫn duy trì thói quen quây quần bên nhau để gói bánh, luộc bánh và trò chuyện xuyên đêm, tạo nên không khí ấm cúng và ý nghĩa trong dịp lễ này.

Lau dọn nhà cửa
Việc lau dọn nhà cửa vào dịp cuối năm mang ý nghĩa loại bỏ những điều không tốt của năm cũ, chuẩn bị đón chào những điều may mắn và tài lộc cho năm mới. Đây cũng là dịp để các thành viên trong gia đình cùng nhau dọn dẹp và làm mới các vật dụng trong nhà. Ngoài ra, người Việt còn trang trí nhà cửa bằng nhiều loại hoa chưng Tết như hoa Thủy Tiên, hoa Đồng Tiền và hoa Cúc, mỗi loại hoa mang một ý nghĩa riêng.

Bày mâm ngũ quả
Mâm ngũ quả dâng lên bàn thờ ông bà tổ tiên là một nét văn hóa đặc trưng trong dịp Tết Nguyên đán, thể hiện lòng tôn kính và biết ơn của con cháu đối với bề trên. Cách bày trí mâm ngũ quả và các loại trái cây có thể khác nhau giữa các vùng miền, nhưng tất cả đều mang ý nghĩa chung là cầu mong cho năm mới được may mắn và bình an hơn năm cũ.

Tảo mộ
Phong tục tảo mộ diễn ra vào những ngày cận Tết Nguyên đán, khi con cháu tập trung tại mộ của ông bà tổ tiên để làm sạch khu mộ và thăm viếng. Nghi lễ này thể hiện sự kính trọng và đạo hiếu của con cháu đối với ông bà, cha mẹ và tổ tiên đã khuất.

Cúng tất niên
Cúng tất niên là một nét truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam, thường được thực hiện vào ngày 30 Tết. Nghi lễ này nhằm mời ông bà tổ tiên về ăn Tết cùng gia đình, đồng thời đánh dấu thời điểm năm cũ qua đi để chuẩn bị đón một năm mới an khang, thịnh vượng hơn.

Xông đất
Sau thời khắc giao thừa, người đầu tiên bước vào nhà sẽ được coi là người xông đất cho gia đình. Theo quan niệm truyền thống, người xông đất nên là người hợp tuổi với gia chủ, nhằm mang lại cho gia đình một năm mới thuận lợi trong công việc, sức khỏe dồi dào và sự hòa thuận trong mối quan hệ. Sự xuất hiện của người xông đất được xem là điềm báo cho vận may và tài lộc trong năm mới.

Chúc Tết, mừng tuổi
Năm mới không chỉ đánh dấu sự khởi đầu của một chu kỳ mới mà còn tượng trưng cho việc mỗi người sẽ thêm một tuổi. Do đó, mọi người thường dành cho nhau những lời chúc tốt đẹp nhất, với hy vọng rằng năm mới sẽ mang lại nhiều thành công hơn. Vào ngày mồng một Tết, con cháu thường đến thăm ông bà, cha mẹ để mừng tuổi. Sau đó, những người lớn sẽ lì xì cho trẻ em những bao lì xì đỏ, tượng trưng cho sự may mắn và mong muốn trẻ em sẽ học giỏi hơn trong năm mới.

Lời kết

Tết Nguyên đán không chỉ là một dịp lễ hội mà còn là thời điểm thiêng liêng, nơi mà những giá trị văn hóa, truyền thống và tâm linh của người Việt được thể hiện rõ nét. Qua các phong tục tập quán như cúng ông Công, ông Táo, gói bánh chưng, bánh tét, hay bày mâm ngũ quả, Tết Nguyên đán mang đến cho mỗi gia đình cơ hội để tưởng nhớ tổ tiên, đoàn tụ bên nhau và khởi đầu một năm mới với nhiều hy vọng và ước mơ. Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn, đồng thời cầu mong cho sức khỏe, hạnh phúc và thịnh vượng. Với những giá trị sâu sắc ấy, Tết Nguyên đán không chỉ là một lễ hội, mà còn là biểu tượng của tình yêu thương, sự gắn kết và niềm tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.

Chúc quý khách một năm mới hạnh phúc, bình an. Chúc mừng năm mới!